Greek (GR) 
English (UK) 
Γράφει ο Μελετίου Μελέτης
S.o.A.E. School of Automotive Engineering
Αναγκαία η παλινδρόμηση του σήματος πληροφόρησης προς την ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου της μηχανής από τον αισθητήρα οξυγόνου, Lambda sensor.
Η διαγνωστική διαδικασία και η πρόσβαση στην σωστή πληροφόρηση, αποτελούν την κύρια δυνατότητα του τεχνικού, για να προσεγγίσει σωστά ένα πρόβλημα στο αυτοκίνητο του σήμερα, με την πολυπλοκότητα της ηλεκτρονικής τεχνολογίας, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των μηχανικών μερών, συστημάτων και εξαρτημάτων του.
Βασικότατο μέρος της διαγνωστικής διαδικασίας, αποτελούν οι ζωντανές μετρήσεις, η Live Data, όπως είναι γνωστά στους τεχνικούς μας σήμερα. Πόσοι από εμάς όμως είναι σε θέση να αναλύσουν και να αντιληφθούν ακριβώς την σημασία των διαφόρων δεδομένων, όπως αυτά τρέχουν και μεταβάλλονται κατά την λειτουργία της μηχανής σαν ζωντανές μετρήσεις;
Ας εξετάσουμε λοιπόν μία κύρια συνιστώσα της όλης διαδικασίας, παρακολουθώντας την συμπεριφορά του σήματος πληροφόρησης από ένα αισθητήρα οξυγόνου, του τύπου Zirconia.
Παρακολουθώντας ο τεχνικός κατά την διαγνωστική διαδικασία τις ζωντανές μετρήσεις, διαπιστώνεται ότι το σήμα πληροφόρησης του αισθητήρα λ, μεταβάλλεται συνεχόμενα, σε τιμές μεγαλύτερες των 0.450 mv για ανίχνευση πλούσιου μίγματος καυσίμου, και τιμές μικρότερες των 0.450 mv, για ανίχνευση φτωχού μίγματος. Σκοπός της συνεχόμενης αυτής εναλλαγής, είναι για να λειτουργεί η μηχανή με καύσιμο μίγμα, κοντά στον στοιχειομετρικό λόγω λ = 1, αλλά όχι μόνο.
Αυτή η εναλλαγή του σήματος εξόδου του αισθητήρα λ, αξιοποιείται από την ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου της μηχανής και ερμηνεύεται σαν εντολή για αύξηση της περιόδου ψεκασμού injection duration, σε περίπτωση φτωχού μίγματος. Ακριβώς το αντίθετο γίνεται σε περίπτωση πλούσιου μίγματος, με ελάττωση της περιόδου ψεκασμού.
ΓΙΑΤΙ όμως όλη αυτή η διαδικασία και οι συνεχόμενες εναλλαγές του σήματος πληροφόρησης του αισθητήρα οξυγόνου / λ sensor;
Συνήθως ο τεχνικός κατά την διαγνωστική διαδικασία, κοιτάζει για μία γρήγορη ενναλαγή του σήματος εξόδου του αισθητήρα, από πλούσιο σε φτωχό για σκοπούς διάγνωσης, αλλά πιθανών να μην εξετάσαμε ποτε΄το γιατί ΠΡΕΠΕΙ να εναλλάσσετε το σήμα εξόδου του αισθητήρα με αυτό τον τρόπο;
Να ανοίξουμε μια μικρή παρένθεση όμως, για να εξετάσουμε λίγο τον ρόλο του καταλυτικού μετατροπέα και να τον συνδέσουμε με τα προηγούμενα.
Ο βασικός ρόλος του τριοδικού καταλύτη σε μια βενζινομηχανή, είναι η μείωση των βλαβερών ρύπων από τις εκπομπές καυσαερίων. Χαρακτηρίζεται σαν τριοδικός, διότι μπορεί να επεξεργαστεί / να μειώσει τους τρεις βασικούς βλαβερούς ρύπους.
Οι Ευρωπαϊκές προδιαγραφές, απαιτούν την μείωση του μονοξειδίου του άνθρακα Co, των υδρογονανθράκων HC, και βεβαίως των οξειδίων του αζώτου, γνωστών σαν NOx. Τον ρόλο αυτό επωμίζεται ο τριοδικός καταλύτης, ο οποίος στην παρουσία οξυγόνου εν θερμό, μειώνει τις εκπομπές των βλαβερών ρύπων στα επιτρεπτά όρια. (πχ. Απαιτήσεις τεχνικού ελέγχου καταλληλότητας ΜΟΤ, ή EURO 3, 4, 5.)
Για να γίνει όμως αυτό κατορθωτό, χρειάζεται η δημιουργία διαφορετικών συνθηκών στο εσωτερικό του καταλύτη. Οι συνθήκες αυτές είναι απαραίτητες για να μπορέσει ο κταλύτης να επεξεργαστεί τρις διαφορετικούς ρύπους, στις εκπομπές των καυσαερίων. Εδώ ακριβώς σε αυτό το σημείο εισέρχεται και ο ρόλος του αισθητήρα οξυγόνου και η συνεργασία του με την ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου ECM, της μηχανής.
Κύριος σκοπός λοιπόν της αναγκαίας παλινδρόμησης του σήματος πληροφόρησης του αισθητήρα οξυγόνου, μέσα στις προκαθορισμένες τιμές, πάνω και κάτω από τον στοιχειομετρικό λόγο, είναι να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις εναλλασσόμενης παρουσίας φτωχού και πλούσιου μείγματος στο εσωτερικό του καταλύτη.
Εύκολα λοιπόν συνάγεται το συμπέρασμα ότι ο καταλύτης, δεν μπορεί να μειώσει και τους τρις ρύπους στην παρουσία του ίδιου καύσιμου μίγματος συνεχόμενα πχ λ = 1,15.
Για να μπορεί ο τριοδικός καταλύτης να επιτελέσει το ρόλο του, θα ΠΡΕΠΕΙ ο αισθητήρας οξυγόνου και η ηλεκτρονική μονάδα ελέγχου της μηχανής σε συνεργασία, να τροφοδοτούν τους θαλάμους καύσης της μηχανής εναλλασσόμενα, με πλούσιο και φτωχό καύσιμο μίγμα.
Συμπέρασμα λοιπόν είναι ότι, ο αισθητήρας οξυγόνου παρακολουθώντας την παρουσία οξυγόνου στην ροή των καυσαερίων, δίνει το σήμα πληροφόρησης στο ECM, της μηχανής, για να αυξήσει η να μειώσει την περίοδο ψεκασμού του καυσίμου. Με αυτό τον τρόπο μπορούν να δημιουργηθούν συνεχόμενες εναλλαγές πλούσιου και φτωχού μίγματος.
Αυτή ακριβώς την εναλλαγή και την παρουσία πλούσιου και φτωχού μίγματος χρειάζεται ο καταλύτης για να μπορέσει να ελαττώσει τις εκπομπές και των τριών βλαβερών ρύπων. Στην παρουσία πλούσιου μίγματος με χαμηλά ποσοστά οξυγόνου στα καυσαέρια, ο κταλύτης μπορεί να μειώσει τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου NOx.
Στην παρουσία φτωχού μίγματος με πλεόνασμα οξυγόνου στα καυσαέρια, ο καταλύτης μπορεί να μειώσει το μονοξείδιο του άνθρακα Co, και τους υδρογονάνθρακες HC, οξειδώνοντας τους. Χωρίς την εξαρχής πληροφόρησης της ηλεκτρονικής μονάδας ελέγχου από τον αισθητήρα οξυγόνου, όπως αυτή παρουσιάζεται στις ζωντανές μετρήσεις στην διαγνωστική διαδικασία, δεν θα ήταν δυνατή η μείωση και των τριών βλαβερών ρύπων στα καυσαέρια από τον τριοδικό καταλύτη.
Συνεπώς ο τεχνικός θα πρέπει να γνωρίζει ακριβώς το γιατί και τους λόγους της εναλλαγής των διαφόρων ζωντανών μετρήσεων, πως αυτές επηρεάζουν την λειτουργία της μηχανής, τις εκπομπές καυσαερίων και την απόδοση βασικού εξοπλισμού του αυτοκινήτου, για να μπορεί να καταλήξει σε ορθά συμπεράσματα και διάγνωση, προτού προβεί τις αναγκαίες επιδιορθώσεις και αλλαγές εξαρτημάτων.
Κατάλληλη μετεκπαίδευση στις πιο πάνω διαγνωστικές τεχνικές, δίνεται στους τεχνικούς στην σχολή Μηχανολογίας Αυτοκινήτου S.ο.A.E School of Automotive Engineering σε Λεμεσό και Λευκωσία, στα πλαίσια της μετεκπαίδευσης τους στο LEVEL 4 Diploma for Master Technicians των City & Guilds Αγγλίας.
